índice

HISTORIA DA LINGUA GALEGA

PEPE CARREIRO

A GALICIA MEDIEVAL

Que pobos dividiron o Imperio Romano de Occidente?

Os Visigodos que se establecen no sur de Francia e parte da península Ibérica.Os ostrogodos e vandalos en Italia.Os francos en Francia. Os Alanos, no norte de África.

Na parte noroccidental da península ( norte de Portugal, Galicia, Asturias, León; Zamora....) os suevos fundaran o seu reino na Gallaecia romana con capital en Braga. O seu primeiro rei foi Hermerico. Requila, Requiario levaron a cabo unha etapa expansionista que rematou coa derrota ante Teodorico II. Teodomiro (559-570) restableceu o catolicismo e convocou o Concilio de Braga.  O visigodo Leovixildo incorporou á Gallecia  como provincia ao reino  despois das victorias de Porto e Braga sobre o rei suevo Andeca (585).

Consecuencias: A guerra para os pobos bárbaros era unha actividade económica da que tiraban riqueza, e as frecuentes razias e saqueos crearon un clima de terror entre a poboación.. A prosperidade do comercio desapareceu por mor da inseguridade. A agricultura convertiuse na actividade dominante e a misieria provocou que a poboación abandonase as cidades. O latín, lingua da administración romana, vai perdendo a súa influancia. A cultura quedará limitada ás igrexas, mosteiros e catedrais. (Noelia Martínez Figueira)

 A transmisión oral das linguas dará lugar a aparición das linguas romanicas ou romances: Galego, portugués, castelán, catalán, bable, aranés, italiano, francés, romano, sardo, romanche...

Que palabras nos deixaron: Os pobos xermánicos dentro da península fixéronse co poder político e militar, mais dado que o seu número era pequeno, a sociedade hispanorromana , moi superior en número, acabou prevalecendo culturalmente. Hoxe conservamos algunhas palabras: Nomes propios: Afonso, Aldán Aldara, Álvaro, Branca, Alberte, Lois, Allariz, Guitiriz,  Suevos, A Gudiña...

Nomes comúns e verbos: agasallar, bando, bosque, espía, gañar, guerra, pota, rifar, roubar, xardín, napia, ranquear, venda, sala, leverca...

LINGUAS ROMANICAS

          Como se crea o reino de Portugal? Alfonso  VI de León dividiu As Galicias en dous condados que concedeu aos seus xenros. A Raimundo de Borgoña casado con Urraca, as terras ao norte do río Miño.  A Enrique de Borgoña, casado coa súa filla Tareixa,  a "terra portucalense". Desta maneira ao condado do sur do río Miño separouse do condado do norte ao que debía vasallaxe. Enrique conseguiu de Roma a elevación de Braga a arzobispado. Á súa morte, Tareixa fíxose co poder coa axuda do Conde Fernando Pérez de Trava. A nobreza portuguesa, baixo a dirección de Afonso Henriquez,  fillo de Enrique de Borgoña e Tereixa venceu a sua nai na batalla de Sâo Mamede, cerca de Guimarâes, conseguindo á independencia de Portugal.

A LITERATURA GALEGO-PORTUGUESA

Os trobadores: Eran os compositores das cantigas.

Os xograres: Eran os interpretes das cantigas: moitas veces estaban ao servizo dos trobadores.

Os segreis: Trobadores profesionais, que aceptaban paga pola interpretación das cantigas.

Afonso X, Bernaldo de Bonaval, Martim Codax, Don Dinis, Macías " O Namorado, Paio Gomez Chariño,  Meendinho, Xoán Rodriguez de Padrón , Xohán de Cangas, Martín Soarez, Lopo, Pêro Meogo, D. Sancho I, Martín de Requeixo...

TIPOS DE CANTIGAS:

CANTIGA DE AMIGO: Son composición postas en boca dunha muller, poe é a namorada quen se queixa da ausencia do seu amor, ou de que súa nai entorpece as relacións amorosas co seu amado.

CANTIGA DE AMOR: O home canta dirixindo a composición a unha muller ou facendo unha reflexión amorosa.

CANTIGA DE ESCARNIO MALDIZER :Composición onde se critica a persoas particulares ou a toda a sociedade.

OS CANCIONEIROS: Recopilacións de cantigas medievais.

Cancioneiros profanos: Cancioneiro da Ajuda. Chámase así polo palacio lisboeta deste nome.

                                       Cancioneiro da Vaticana. Conservado na biblioteca do Vaticano

                                       Cancioneiro da Biblioteca Nacional de Lisboa ou Colocci_Brancuti

Cancioneiros sacros:  Cantigas de Santa María, feito por Afonso X "O Sabio"

A dona que eu ame tenho por senhor
amostrádemi-a, Deus, se vos en pracer for,
senón, dádemi a morte.

A que tenh'eu por lume destes olhos meus
e por que choran sempr', amostrádemi-a, Deus,
senón, dádemi a morte.

Esa que Vos fezestes mellor parecer
de quantas sei, ¡ai Deus!, fázedemi a veer,
senón, dádemi a morte.

¡Ai, Deus!, que mi-a fezestes máis ca min amar,
¡Ai, Deus!, mosrtrádemi-aa ú posa con ela falar,
senón, dádemi-a morte.