Pagina nueva 1

HISTORIA DA LINGUA GALEGA

PEPE CARREIRO

O REXURDIMENTO

O PROVINCIALISMO: É o movimento cultural que pretendía unha autonomía lexdislativa e tributaria para Galicia. Opóñense a división de Galicia en 4 provincias e reinvidican a unión do país nunha nunha administración única que mantivera a unidade administrativa, social, cultural e económica. Son nomes destacados Antolín Faraldo, Neira de Mosquera, Romero Ortiz. Algunhas das súas publicación foron: "El Emancipador Gallego", "La Aurora de Galicia"...

OS MARTIRES DE CARRAL:

Sendo raíña de España Isabel II, o 2 de abril de 1846 levantouse en Lugo o batallón mandado polo coronel Miguel Solís, disolvendo o Consello Provincial e a Deputación. O 15 de abril constituíuse en Compostela a Xunta Superior do Reino de Galicia, que reclamou as liberdades e dereitos que Narváez abolira e un trato máis xusto para Galiza, que os sublevados consideraban literalmente tratada como "verdadeira colonia da corte".

O xeneral Narváez enviou tropas baixo o mando do xeneral Gutiérrez de la Concha. Na batalla de Cacheiras os galeguistas de Solís foron derrotadas. Solís foi xulgado tres días despois en Carral, nun xuízo sumarísimo, e condenado a morte xunto ós seus compañeiros sublevados. O coronel Solís, o comandante Víctor Velasco e dez oficiais máis foron pasados polas armas no cemiterio de Paleo. O párroco, que presenciou o fusilamento, na acta de defunción engadiu: "Espectáculo horroroso. Triste Memoria".

Precursores do rexurdimento: So uns homes vencellados ao provincialismo, denuncian a marxinación de Galicia e defenden a necesidade do noso idioma.

AMOR APRESURADO

Mirachesme, mireite, nos miramos; sorricheste, sorrinme, nos sorrimos; nos nosos ollos a nosa imaxe vimos: ti nos meus, eu nos teus nos retratamos.

Desde entón de amor nos abrasamos; un mesmo gusto ou pena os dous sentimos, e anque a paraxes diferentes imos, decote no camiño tropezamos.

Xa que de corazón libre dispomos, os paxaros dos bosques imitemos, nosa dóce ventura apresuremos.

Que o niño fan entre ramaxes e gromos; que a vida é curta e responsable somos do tempo tan precioso que perdemos

Francisco Añón

SONETO ACRÓSTICO

Queira Deus que esta gaita ben tocada Un recordo lle valla ao bo gaiteiro, E que millenta máis onda o primeiro Veñan tocar tamén a gaita amada.

Inda perm ita Deus que sexa soada Voando moi vistoso o meu plumeiro Arrolado cos chíos do punteiro Garrido se mostrando coa alborada

Avante vai en todas romerías Levada polas vilas e arredores, Inda sexa mestra de folías.

Calada nunca estea, e de primores Inzando os sons preñados, e alegrías, A busquen homes legos e doctores

Xoán Manuel Pintos

O APARELLO FROUXO

Camiña un burro pequeno cóbrelle o aparello as ancas vese nel montado un neno e ao lado, en faco rabeno, o avó de guedellas brancas.

Co traqueteo afrouzando correuse a albarda e ¡abofellas! berra o neno ao ir adiantando: "Váiseme o burro acabando non quedan máis cás orellas.

X. Pérez Ballesteros

O REXURDIMENTO: É un amplo movimento cultural que tivo de principal logro o de se expresar en lingua galega e dignificar deste modo un idioma que non tiña tradición literararia. Segundo Luis Obellerio o nome venlle dun artigo que publicou Manuel Murguía el "La Región Gallega" no que definía a Galicia como unha nación, a cal constituía unha das rexións que integraban o territorio do Estado Español.

Alfredo Brañas publicou en 1889 El regionalismo. Estado sociólogico, histórico y literario (1889)(

Na procura das raíces históricas do feito diferente que era Galicia destacaron Benitto Vicetto autor dunha Historia de Galicia (1865) e Manuel Murguía coa súa Historia de Galicia (de 1865 a 1891).

Rosalía de Castro