Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appellantur. Hi omnes lingua, institutis, legibus inter se differunt. Gallos ab Aquitanis Garumna flumen, a Belgis Matrona et Sequana dividit. Horum omnium fortissimi sunt Belgae, propterea quod a cultu atque humanitate provinciae longissime absunt, minimeque ad eos mercatores saepe commeant atque ea quae ad effeminandos animos pertinent important, proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt, quibuscum continenter bellum gerunt. Qua de causa Helvetii quoque reliquos Gallos virtute praecedunt, quod fere cotidianis proeliis cum Germanis contendunt, cum aut suis finibus eos prohibent aut ipsi in eorum finibus bellum gerunt. Eorum una, pars, quam Gallos obtinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano, continetur Garumna flumine, Oceano, finibus Belgarum, attingit etiam ab Sequanis et Helvetiis flumen Rhenum, vergit ad septentriones. Belgae ab extremis Galliae finibus oriuntur, pertinent ad inferiorem partem fluminis Rheni, spectant in septentrionem et orientem solem. Aquitania a Garumna flumine ad Pyrenaeos montes et eam partem Oceani quae est ad Hispaniam pertinet; spectat inter occasum solis et septentriones.

                                    Liber Primus  De Bello Gallico.  C. X. Cesar

Copia ciborum, subtilitas impeditur .

Cui prodest scelus, is fecit.  

        Non facit ebrietas vitia, sed protrahit.

        Non scholæ, sed vitae discimus.

       Dulce maerenti, populus dolentum. 

       Bonis nocet qui malis oportet.  

      Vulgus veritatis pessimus interpres.                                                                  Lucio Anneo Séneca

        Quousque tandem abutere, Catilina, patientia nostra? Quam diu etiam furor iste tuus nos eludet? Quem ad finem sese effrenata iactabit audaci...

                                                                                     Ciceron , 1ª Catilinaria

O Dereito Romano

             Para os xuristas romanos, o dereito era o resultado das leis, plesbicitos, senadoconsultos, constitucións imperiais, editos dos maxistrados e respostas dos Prudentes.  A isto hai que achegarlle a fonte do direito na súa orixe: o costume 

A primeira lei escrita en Roma foi a LEI DAS DOCE TÁBOAS (Lex Duodecim Tabularum),

O ius ciuile, dereitoo civil, é un dereitoo creado polos romanos só para os romanos.

O ius gentium regulaba as relacións entre romanos e estranxeiros

                 Algúns principios de Dereitoo Romano: os dereitos fundamentais do cidadán.

O cidadán romano  –ciuis optimo iure- gozaba na orde privada, entre outros, dos seguintes dereitos:

-               Ius connubii: dereito a contraer matrimonio legal.

-               Ius commercii: dereito a poseer bens, comprar, vender, etc.

-               Testamentifactio: capacidade de facer testamento e ser testemuña ou beneficiario.

 Na orde pública disfrutaba de:

-               Ius suffragii: dereito a votar nas asambleas.

-               Ius honorum: dereito a ser elexido para cargos públicos.

-               Ius prouocationis: dereito a apelar á asamblea do pobo contra a sentencia dun maxistrado.

Nun principio só podían ser ciudadanos romanos os que habitaban no territorio urbano. No século I a.C. extendeuse a cidadanía romana a toda Italia. xa no século II d.C., o emperador Caracalla nomeou ciudadáns a todos os habitantes do Imperio.

Os  paterfamilias son os únicos romanos con plenitude de dereitos.

A muller romana no gozaba del ius suffragii ni del ius honorum.

A situación xurídica dos escravos fue variando a través da historia de Roma. En época primitiva eran escasos e a súa situación era parecida á dos hombres libres . Nos primeiros tempos da República comenza la cousificación do escravo. O escravo é a forza do traballo, e non tén de dereitos.

Na época imperial, coa aparición do ideal de humanitas e do cristianismo, as condicións de vida do escravo melloraron.  Podía dispoñer dalgúns bens (peculium) . Non tiña dereito ao matrimonio legal, pero a unión entre escravos (contubernium) era de carácter estable e monogámica.