BIOGRAFÍA E TRAXECTORIA PROFESIONAL

Andrés Armindo Martínez García (1957-2010) naceu  no lugar do Pazo en Rianxo. Rematou os estudos de bacherelato superior e adicouse ao periodismo, ao audiovisual e ao teatro.

A finais dos anos 70 realiza un curso de periodismo en Santiago e comenza a traballar na Redacción de El Correo Gallego onde bota tres anos. A partir de aí colabora en La Voz de Galicia, na revista Tempo  i é cofundador da revista  Ría de Arousa. Deixa a prensa escrita para colaborar na Cadena SER como reporteiro de Radio Arosa e Radio Pontevedra. Como reporteiro radiofónica desta canle chega a cubrir, para toda España, a noticia da chegada dos restos de Castelao a Galicia. Deixa a SER, e pasa a traballar como redactor-locutor e reporteiro do programa “COUSAS” da Radio Galega. Nesta época que nace a Radio Televisión de Galicia, diplómase como actor de dobraxe no primeiro curso que se realiza en Santiago.

PANCHO MARTÍNEZ NO AUDIOVISUAL

No ano 1985 pasa a formar parte do equipo de produción da produtora C.T.V. e Galaxia Comunicación. Nesta empresa realiza o seu traballo na produción e como actor de dobraxe. Catro anos despois e cofundador da empresa produtora OLIMPUS COMUNICACIÓN, desempeñando o cargo de Director de produción. Nesta empresa realiza numerosos traballos: vídeos industriais de importantes empresas galegas, spots publicitarios, documentais… Con OLIMPUS COMUNICACIÓN entra a formar parte na promoción e presentación en Vigo de “Cinegalicia” das películas: “Continental” e “Sempre Xonxa”.

 No apartado de cine e televisión destacamos os seguintes traballos:

CINE: Traballa como actor de reparto na película URXA e colabora na produción de SEMPRE XONXA de Chano Piñeiro.

TELEVISIÓN:

Ao lado de quen sería o seu gran amigo o dramaturgo Roberto Vidal Bolaño, realizou no ano 1987, a que sería a primeira produción propia de GALAXIA COMUNICACIÓN e a T.V.G., a película “NOVO DE PARMUÍDE”  basada na obra de Álvaro Cunqueiro, dirixida por Roberto Vidal Bolaño e protagonizada por Pancho Martínez.

Outros traballos en televisión:

MOROSOS VARIOS- dirixida por Roberto Vidal e protagonizada por Pancho Martínez

RÍAS BAIXAS- T.V.G. actor de reparto

TERRA DE MIRANDA- T.V.G. actor de reparto

EL COMISARIO- TELE 5  actor de reparto

BRIGADA CENTRAL- T.V.E. actor de reparto

EL CAMINO DE SANTIAGO-  de Adivina Producións, actor de reparto. Documental con guión de Sánchez Dragó.

TEATRO: ACTOR, AUTOR E DIRECTOR

Os comezos no teatro son a principios dos anos 70 na época de estudante no Instituto  de Padrón da man do seu profesor de literatura o poeta e escritor Bernardino Graña. A mediados dos anos 70 o Liceo Marítimo Rianxeiro, crea o grupo de teatro “ O XEITO”, onde entra a traballar como actor e, máis tarde, como director.

Do grupo O XEITO podemos destacar:

-          O CANTAR DOS CANTARES- de Blanco Amor, actor principal

-          O FERREIRO DE SANTAN- de Varela Buxán, actor principal e director

-          SINFRAINÍN CONTRA DON PERFECTO- de Bernardino Graña. Actor principal e director nunha segunda etapa.

-          AS AMÉRICAS DUN LABREGO- autor, actor e director.

-          A FIESTRA BALDEIRA- de Rafael Dieste. Actor principal e director.

Nesta época do grupo O XEITO, funda a “I semana do teatro galego” no Concello de Rianxo.

Como profesional do teatro, Pancho Martínez traballa nos mellores teatros de España e Portugal. Un dos último traballos co Centro Dramático Galego foi “Ricardo III” de Shekespeare dirixida por Manuel Guede, onde ademais de representala no circuíto de Galicia, por primeira vez o teatro galego estivo presente no Festival de Teatro de Almagro, no Festival de Teatro de Almada en Lisboa, No Festival Internacional Shekesperiano de Santa Susana en Barcelona e no Teatro Español de Madrid.

Outros traballos a destacar:

O MOZO QUE CHEGOU DE LONXE- producida polo CDG dirixida por Mario Gas. Ademais da xira galega, foi representada no teatro Romea de Barcelona.

XELMIREZ- Producida polo CDG, dirixida por Roberto Vidal Bolaño.

ROSALÍA- Producida polo CDG, dirixida por Roberto Vidal Bolaño.

OBRAS

As Américas dun labrego

Sempre en Rianxo. O soño do barbeiro

Tempo do Paxaro Pinto

Os namorados do Castelo da Lúa (presentada o IX premio Álvaro Cunqueiro)

Onde rin os anxos

Cancións:              Dime que si

                             Viuviña bonita

                             Contigo

                             Unha estrofa para a Rianxeira  

Á Virxe de Guadalupe

baixouna do ceo un anxo,

do ceo veu a quedar,

quedar pra Sempre en Rianxo

RESTAURACIÓN

Outra das actividades nas que destacou o bo facer de Pancho foi no mundo da restauración; a súa actividade creativa compaxinábaa coa xerencia do restaurante familiar "Don Pancho", na súa localidade natal.

Andrés Martínez Rodríguez

PANCHO MARTÍNEZ, NO ESCENARIO

   Coñecín a Andrés Martínez García, “Pancho”,  a principios dos anos oitenta.; por aquel tempo abríase o Centro Cultural “Simón Varela” de Asados con moita oferta teatral e cultural. Uns anos antes, o Liceo Maritimo Rianxeiro creara o grupo de teatro “O Xeito”, que nos seus comezos dirixiu Gaitolas e despois Pancho. Con el coincidín nas “Semanas de Teatro do Pobo”, en Rianxo. Como actor e director puxo en escena algunha obra de Daniel Varela Buxán entre elas “O ferreiro de Santán” e logo a “Fiestra Valdeira, de Rafael Dieste, a raiz da súa morte,  en 1981.

   Marcha a Santiago para traballar nunha empresa de audiovisual, tamén en. dobraxe e, esporádicamente, no Centro Dramático Galego; fáino tamén ás ordes de  Roberto Vidal Bolaño,  a quen este ano se lle adica  o “Día das Letras Galegas”.

  Volve a Rianxo sobre o ano 2000 para rexentar o negocio familiar de restauración, sen deixar de lado a súa vocación teatral.  Precisamente nesta etapa é cando desenvolve  a súa faceta de dramaturgo e publica “Sempre en Rianxo. O Soño do Barbeiro” En palabras do autor “esta obra está plantexada como unha balada popular que pretende ofrecer unha visión sinxela do Rianxo máis xenial. Un espectáculo representado por homes e mulleres deste pobo. Personaxes de dúas das grandes obras do teatro galego escritas por dous autores rianxeiros, “Os vellos non deben de namorarse”, de Castelao  e a “Fiestra Valdeira”, de Rafael Dieste, son adaptadas libremente e son a clave para dar forma a esta peza teatral. No ano 2009 adicábame un exemplar con estas verbas: “A Santos, O Soño do Barbeiro, “soñado” para interpretación de D. Xosé. Compañeiro artista e mestre de moitas outras tantas cousas. Sempre un amigo. Pancho Martínez. 23 – 05 – 2009.”  Ese tal  Don Xosé ven sendo o protagonista da citada obra, e foi feito para ser encarnado por min; ou dito doutro modo, o autor creou ese personaxe á miña medida, con isto queda dito todo en canto á  correspondencia de confianza: o teatro mantíñanos necesariamente unidos.  Unha vez representada, en Rianxo e Santiago, con moito éxito, comenza a escribir dúas ou tres obras máis. Vive un tempo de moita creación e actividade, tanto na escrita coma na escena

    Pero non acaba aí o conto, porque na seguinte obra, chamada “O tempo do Pájaro Pinto”, sucedeu algo parecido; aínda que, neste caso, fixo esa salvedade con algún outro actor máis. Escribía  os textos para seren escenificados e encarnados por aquelas persoas do seu entorno, cun perfil determinado. O nome de “pájaro pinto” ben dado por unha cantiga que se fixo popular nos anos corenta e que coincidiu no tempo cun enorme banco de xoubas na ría. Un xoubal  que durou dous anos e que fixo cambiar por completo a vida económica e social  da familia mariñeira e, por conseguinte, a de todo o pobo. Pero, como o diñeiro se gastou a mans cheas, sen inversións rentables nin previsións de futuro, a ganancia da xouba foise indo e a vila quedou sumida outra vez nun mar  de escasedade, sen outra saída posible máis que a da  emigración.

   A mala fada propiciou que un inspirado Pancho non puidese ver a súa última creación posta no escenario; deixóunos para sempre no mesmo intre en que se iniciaban os ensaios. Por iso os compoñentes do elenco -que el mesmo elixira- fixo o compromiso de continuar co proxecto que tiña encetado e, por fin,  poñerase en escena  os primeiros días do próximo mes de abril, para así renderlle unha homenaxe póstuma de recordo e gratitude a un home que, dende a triple vertente de actor, autor e director teatral, dinamizou a vida artística e cultural de Rianxo.

Xesús Santos Suárez

PANCHO MARTÍNEZ, RIANXEIRO                                                                                                                                X. Ricardo Losada       Permitide que comece esta pequena homenaxe a Pancho recordando unha anécdota real que lle contei un día e que lle fixo moita graza, probablemente porque moitos dos seus personaxes teatrais tiñan os trazos do protagonista: Nunha vila había un pobre que todos consideraban o parvo da vila porque cando lle daban a escoller entre unha moeda de 20 céntimos e outra dun euro, escollía a de 20 céntimos. Un día, un forasteiro preguntoulle  estrañado por que, e o parvo díxolle que se collese a dun euro xa non lle darían máis moedas.        Podiamos sacar moitos retrousos desa anécdota, pero non temos tempo. Digamos só unha cousa. O humor, en todas as súas variantes, desde a ironía ao sarcasmo, desde a comedia de enredo á astracanada, era un dos trazos definitorios da personalidade de Pancho. Pero hai outros. Busquémolos cun pequeno experimento. Pensade un momento en palabras que vos recorden a Pancho. As primeiras que vos veñan á cabeza. Comprobemos se son as mesmas que me viñeron a min: Teatro, Chopos, Fogóns, Taberna, Rianxo, Festa, Pedra do Corvo, Escritores Rianxeiros, Familia, Castelo da Lúa, perilla, Moita merda, Don Pancho, El Comisario, Roberto Vidal Bolaño, faser a jata no Instituto de Padrón, voz, campo de Santa Lucía de Asados, Bohemia, Ricardo III, Servandito, Bernardino Graña, Un ollo de vidro. Seleccionarei agora as dúas que, prescindindo desa familia que el tanto quería, considero máis importantes e que aqueles que o coñeciches seguro que recordades comigo. Rianxo. Teatro. Ou, dito con outras palabras: Sempre en Rianxo. O soño do barbeiro.      Permitide que reflexione un momento sobre esa súa obra que supuxo un dos momentos máis felices da súa vida. Está baseada en dous dos grandes fitos do teatro galego, Os vellos non deben de namorarse e A fiestra baldeira, pero o éxito non se debeu a eses ilustres veciños. Castelao e Dieste non falan dos rianxeiros, falan dos seres humanos. Pancho quería un éxito local (facer Rianxo, dicía), e persoal: resarcir ao seu pobo de ducias de representacións teatrais ao aire libre en pésimas condicións técnicas. Trinta anos antes, tras unha representación nun palco de verbena na praza da Igrexa, vento ao mar e tormenta de berros de nenos en primeira fila, xurara que non volvería dirixir unha obra en Rianxo ata que houbese un escenario en condicións. Cando o auditorio non era máis que unha promesa electoral, xa lle pediu ao alcalde inauguralo cunha obra sobre Rianxo. Esa obra, O soño do barbeiro, está escrita por un rianxeiro máis que por un dramaturgo. E por un rianxeiro que ve Rianxo desde a perspectiva dun dos lugares (as tabernas) onde é máis doado coñecernos. Foi ese coñecemento o que lle permitiu levar a bo porto unha aventura teatral tan coral que só el consideraba viable. El dirixía, non actuaba, pero eu, cada vez que o vía nos ensaios (¡canto o botamos de menos nos do Pájaro Pinto!), pensaba que estaba diante dunha representación xenial.         Pancho tiña un soño. Unha Escola de Teatro en Rianxo. O soño do barbeiro foi a súa forma de mostrar que era a persoa máis axeitada para dirixila. O tempo do Pájaro Pinto, a obra que representamos hoxe, sería o segundo acto dese concurso de méritos que el mesmo, con toda lexitimidade, convocou, e cuxo mérito máis relevante era amar Rianxo. Os méritos teatrais viñan despois.       Nunha entrevista preguntáronlle que tipo de música lle gustaba e dixo o chill out, porque o relaxaba, e o grupo mexicano Maná. É algo que nos pasa moi de vez en cando (insisto: moi de vez en cando) a todos os rianxeiros rianxeiristas. Un pouco fartos de tanto Rianxo, necesitamos respirar aires novos. Pancho debía estar nun deses momentos naquela entrevista. Probablemente porque non daba atopado un rianxeiro real que encaixase co rianxeiro ficticio que estaba imaxinando para O tempo do Pájaro Pinto. Esas cousas cabreábano moito. Pero non debemos deixarnos enganar por un momento de debilidade. Calquera que o coñecese sabe que cando quería relaxarse Pancho tomaba un viño cos amigos nunha terraza de Rianxo. E que os grupos musicais que lle gustaban non eran mexicanos nin franceses. Eran esas cuadrillas que se forman espontaneamente para cantar as cantigas de toda a vida na Praciña ou na Fonte o día do Feirón Mariñeiro. Tamén algunha de Maná pero só como descanso para volver, con máis ímpeto, ás esencias dos avós.      No último Feirón que viviu, despois de cantar Catro vellos mariñeiros cun grupo de amigos fronte ao bar Berberecho, Pancho díxome que algún día ese Feirón sería a escena principal da súa gran obra teatral sobre as festas de Rianxo, que tanta felicidade e sabedoría lle deron. A obra que ides ver hoxe, O tempo do Pájaro Pinto, é a mellor homenaxe que lle podemos facer, porque é unha festa. Unha festa rianxeira. Os actores levamos moito tempo ensaiando. Podedes imaxinar as enormes dificultades que supón coordinar a corenta actores afeccionados. Algunhas veces prendeu o desánimo. Pero sempre tivemos claro que a obra se ía representar. Fixerámoslle unha promesa ao amigo. Unha promesa que agora mesmo imos cumprir.              Nota: Este texto foi lido polo autor na presentación da obra de Pancho Martínez O tempo do Pájaro Pinto no auditorio de Rianxo en abril do 2013.