Louvanza na concesión dos premios Pedrón de Ouro

ao Museo do Pobo Galego e a Teresa Soeiro  

X. L. Méndez Ferrín  

Miñas donas e meus señores.

                  Quixera, en primeiro termo, saudar o Padroado do Pedrón de Ouro, na persoa do seu presidente, ao tempo de lle agradecer que me outorgase o honor de pronunciar estas palabras de louvanza. Asemade quixera saudar o Padroado Rosalía de Castro na persoa, tamén, do seu presidente.

                  Vaian os meus cumprimentos e parabéns ao presidente e autoridades do Museo do Pobo Galego e á profesora doutora Teresa Soeiro.

Pero eu quixera decer que, tal vez, o Pedrón de Ouro discernido con máis fonda emoción histórica, sentimental, social, política, é este de hoxe que lle será entregado a unha continuación do Pedrón mesmo como é, sen dúbida, o Museo do Pobo Galego.

..............................................

...................... Procede o Museo do Pobo Galego da idea de investigación de Galicia, nos campos das diversas ciencias do home, que o Seminario de Estudos Galegos teorizara e puxera en práctica, con entrega e eficacia extremas, en 1923. Por esta razón, os iniciadores do Museo tiveron o grande acerto de incorporaren superviventes e continuadores do SEG á nova empresa: Xaquín Lorenzo, Antonio Fraguas, Xosé Filgueira Valverde e Ramón Martínez López.

.................................

Hoxe élle concedido o Pedrón de Honra á profesora doutora Teresa Soeiro, socia e colaboradora do Museo do Pobo Galego, co cal velaí que de novo se materializan os fíos ancestrais que se fían na roca de ouro da vella gardiá da memoria de Gallaecia. Moitas grazas a Teresa Soeiro por ter ollos para nós e por comprender, que galegos e portugueses fomos un só pobo e debemos frear a deriva que propende arredarnos aínda máis do que nos teñen arredados.

 O texto completo da intervención como mantedor na entrega do Pedrón de Ouro e do Pedrón de Honra 2014 de X. Luis Méndez Ferrín  editarase no nº 98 da revista A Trabe de Ouro.

Padrón, Casa da Matanza, 18 maio 2014, 12,30h

Señor presidente da Fundación Pedrón de Ouro, señor presidente da Fundación Rosalía de Castro, membros das dúas fundacións e do padroado do Museo do Pobo Galego, amigas e amigos:

Como é natural, debo empezar agradecendo, e moito, á Fundación Pedrón de Ouro a concesión deste premio ao Museo, ao meu querido amigo Xosé Luis Méndez Ferrín a súa laudatio, espléndida como todo o seu, e a todos vostedes a súa presencia.

Eu non son o máis indicado para falar hoxe aquí pero os azares institucionais colocáronme nun lugar que en xustiza debía ocupar outra persoa con moitos máis méritos ca min no que atinxe ao desenvolvemento do Museo nos trinta e oito anos que pasaron dende que empezou a súa xestación. Con todo, é para mín unha grande honra recibir a distinción en nome dos membros do Padroado, en nome deses máis de dous mil socios que son o maior alicerce social do Museo, e en nome de todo o seu persoal. E permítanme que neste momento faga unha mención moi especial aos que contribuiron a levantar a obra pero xa non están connosco e non poden ver recoñecidos os seus esforzos neste acto. Entre eses ausentes están, por suposto, os de moita sona entre os que salientarei pola súa especial importancia para o Museo a Xaquín Lourenzo, Antonio Fraguas, Isaac Díaz Pardo e Rafael Baltar. Pero están tamén patronos menos coñecidos pero fundamentais no seu día (por exemplo, Xosé Antonio Gómez Vilasó, autor do noso logo) e persoas que traballaron en postos aparentemente modestos en silencio pero con entusiasmo para regar e cuidar a cotío aquela feble plantiña que nin moito menos tiña garantido chegar a árbore rexa e que personificarei en Xesús Raposo, o primeiro conserxe, e no debuxante Xosé Pena.

Ao Museo non lle faltan últimamente os recoñecementos. Non pode decirse o mesmo dos recursos. Pero tan importantes son os primeros como os segundos para que sobreviva e siga medrando. Os recoñecementos, sobre todo se proceden da sociedade civil, son o combustible imprescindible para manter en pé o ánimo necesario en quen participan nun empeño como o noso. Só ten sentido seguirmos se sabemos que somos apreciados polos destinatarios, sinal de que o noso labor, por suposto imperfecto, serve para algo.

Pero este Pedrón de Ouro non é para nós un agasallo máis. Ten para nós unha significación moi especial, porque procede do noso irmán maior, de quen, doce anos antes cá nós, nos sinalara o camiño erguendo a bandeira da defensa da identidade e da liberdade de Galicia, e fíxoo en circunstancias moito máis duras cas nosas, nos tempos escuros da represión e do silencio forzado. Por iso quero render homenaxe aquí e agora aos seus fundadores Avelino Abuín de Tembra, Maximino Rodríguez Buján e Octavio Sanmartín e a todos os que acompañaron e continuaron a súa empresa.

Aqueles primeiros anos sesenta, hai medio século, foron o gran punto de inflexión da ditadura: as grandes folgas e a creación de Comisións Obreiras, o movemento universitario e a destrución do SEU, a fundación da UPG e do PSG, o acordar crecente e xa irreversible da loita antifranquista, o devalo da eficacia paralizante que tiveran terrorismo de Estado e a lembranza do xenocidio e dos etnocidios das décadas anteriores. E a ese crescendo liberador sumouse un bó zapador, o Pedrón de Ouro, pequeno pero resistente, capaz de sobrevivir á hostilidade oficial, á indiferencia, á penuria. Tan resistente que aquí segue, malia os moitos baleiros que pretenden facerlle.

A vida do seu irmán menor, do Museo, foi menos difícil porque non naceu nin foi aleitado baixo unha ditadura. Mais tampouco non foi totalmente doada. Ser galeguista e independente dos poderes sempre ten un precio. Onte e hoxe. E o Museo ven pagando ese precio en forma de recursos escasos e crecemento lento. Pero o neno herdou ese xen familiar que dá unha boa capacidade de resistencia. E aquí está, aínda que cos seus problemas. Necesitado dunha ampliación e modernización para cumprir plenamente o programa fundacional e para actualizar a súa linguaxe museística, hai seis anos que dispón dun novo programa que, de realizarse, dotaría a Galicia dunha forte ferramenta identitaria, acorde coa súa persoalidade como nación e acorde cos tempos. Pero ese programa está no conxelador, disque que pola crise económica. Ogallá sexa por iso, pois daquela pode que a execución dese programa polo menos estea iniciada cando cumpra cuarenta anos, en 2017. Xa veremos. Se cadra, algún de nós non chegamos a velo.

Mais, por fortuna, os dous irmáns seguen vivos e con azos de abondo para continuar moito tempo. E para rematar, un bó desexo: que dentro de cincuenta anos o Pedrón poida celebrar o seu centenario, aquí, a carón da sombra luminosa de Rosalía, e nunha Galicia máis libre, máis próspera, máis xusta, nunha Galicia limpa de tanta podremia que hoxe padece. E que o Museo do Pobo Galego estea tamén para celebralo. A maioría dos reunidos hoxe aquí non o veremos pero esa esperanza dános forza para afrontar o que nos reste de vida sen apartarnos do camiño trazado, do camiño que vimos percorrendo dende novos. De novo, moitas gracias.

Justo Beramendi

Presidente do Padroado do Museo do Pobo Galego